Θέμα: Κοινοποίηση της αρ. πρωτ. Γ.Π./Δ2β/οικ. 39190/22.05.2018 Εγκυκλίου Διαταγής του Υπουργείου Υγείας «Οδηγίες για την Εφαρμογή του Νόμου 4419/2016 (ΦΕΚ 174/τ. Α’/2016) ως προς την κατασκευή, πώληση, προβολή, παρουσίαση των προϊόντων καπνού, ηλεκτρονικών τσιγάρων και συναφών προϊόντων».
Με την παρούσα σας κοινοποιούμε για άμεση ενημέρωση και εφαρμογή την αρ. πρωτ. Γ.Π./Δ2β/οικ.39190/22.05.2018 εγκύκλιο της Δ/νσης Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων του Υπουργείου Υγείας (ΑΔΑ: ΩΣ7Φ465ΦΥΟ-ΨΗΕ) αναφορικά με την παροχή οδηγιών για την εφαρμογή του ν.4419/2016 (Α΄ 174) ως προς την κατασκευή, πώληση, προβολή, παρουσίαση των προϊόντων καπνού, ηλεκτρονικών τσιγάρων και συναφών προϊόντων.
Παρότι το περιεχόμενο της κοινοποιούμενης εγκυκλίου είναι ιδιαίτερα λεπτομερές, κρίνεται σκόπιμο να δοθούν περαιτέρω οδηγίες ως προς την αντιμετώπιση ζητημάτων που ανακύπτουν από απαγορευτικές διατάξεις του ως άνω νόμου που άπτονται θεμάτων αρμοδιότητας του Υπουργείου Υγείας.
Ειδικότερα, παρέχονται περαιτέρω οδηγίες ως προς τα κάτωθι, τα οποία αφορούν κυρίως προϊόντα που ενέχουν και φορολογικό ενδιαφέρον καθώς είτε υπόκεινται σε Ε.Φ.Κ. (βιομηχανοποιημένα καπνά ) είτε σε φόρο κατανάλωσης (υγρά αναπλήρωσης ηλεκτρονικών τσιγάρων):
1. Απαγόρευση διάθεσης ηλεκτρονικών τσιγάρων άνευ νικοτίνης
Στην κοινοποιούμενη εγκύκλιο, όπως αναφέρεται ρητά στο Κεφάλαιο Α «Προϊόντα καπνού και συναφή προϊόντα-προδιαγραφές ως προς τα συστατικά, εκπομπές, πρόσθετα, την επισήμανση, τη συσκευασία, τις προειδοποιήσεις για την υγεία, τις κοινοποιήσεις συστατικών, εκπομπών, κ.λ.π.» επισημαίνεται ότι σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 2 του ν.3730/2008, όπως ισχύει, απαγορεύεται η κατασκευή, προβολή, εμπορία και πώληση του ηλεκτρονικού τσιγάρου, εκτός από εκείνα που έχουν λάβει έγκριση από το Υπουργείο Υγείας, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.2 του ιδίου άρθρου. Η εν λόγω απαγόρευση άρθηκε εν μέρει με τις διατάξεις του ν.4419/2016 και δη του άρθρου 18 αυτού, μόνο ως προς τα προϊόντα που περιέχουν νικοτίνη. Ως εκ τούτου απαγορεύεται η διάθεση στην αγορά των ηλεκτρονικών τσιγάρων άνευ νικοτίνης που δεν πληρούν τις προδιαγραφές της παρ.2 του άρθρου 2 του ν.3730/2008. Ωστόσο, η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Υγείας είναι σε διαδικασία ρύθμισης των προϊόντων αυτών.
Επί του θέματος αυτού, κατ΄ αρχήν οφείλει να επισημανθεί ότι όσον αφορά τις διατάξεις του άρθρου 53Α του ν.2960/01 «Ε.Τ.Κ.», με τις οποίες επιβλήθηκε φόρος κατανάλωσης στα υγρά αναπλήρωσης ηλεκτρονικών τσιγάρων, δεν γίνεται διάκριση μεταξύ των υγρών αναπλήρωσης που περιέχουν και αυτών που δεν περιέχουν νικοτίνη. Ως εκ τούτου, η φορολογητέα ύλη συμπεριλαμβάνει το σύνολο των υγρών αναπλήρωσης τα οποία προορίζονται να ενσωματωθούν σε συσκευές ηλεκτρονικού τσιγάρου, σύμφωνα με τον ορισμό της παραγράφου 1, περ. α) του ιδίου άρθρου.
Ωστόσο, καθίσταται σαφές ότι εφόσον υφίσταται απαγόρευση διάθεσης στο εσωτερικό της χώρας συγκεκριμένης κατηγορίας προϊόντων, η οποία προκύπτει από εθνικές διατάξεις άλλου Υπουργείου και στη συγκεκριμένη περίπτωση του Υπουργείου Υγείας, διατάξεις για τις οποίες οι τελωνειακές αρχές αποτελούν συναρμόδιες αρχές ελέγχου της εφαρμογής τους σύμφωνα με το άρθρο 23 του ως άνω νόμου, δεν μπορεί να επιτραπεί η διάθεση των προϊόντων αυτών στο εσωτερικό της χώρας, μέχρι της ρυθμίσεως του θέματος από το αρμόδιο Υπουργείο.
Πρέπει να διευκρινιστεί ότι η εν λόγω απαγόρευση αφορά στη διάθεση και κυκλοφορία των υγρών αναπλήρωσης άνευ νικοτίνης στην ελληνική αγορά και όχι σε άλλα Κ-Μ της Ε.Ε. καθόσον πρόκειται για αμιγώς εθνική διάταξη, ενώ με τις διατάξεις της Οδηγίας 2104/40/ΕΕ έχουν καθοριστεί οι όροι και οι προϋποθέσεις για την κυκλοφορία στην εσωτερική αγορά της Ε.Ε. των υγρών αναπλήρωσης που περιέχουν νικοτίνη, σύμφωνα με τους ορισμούς του άρθρου 2 της Οδηγίας όπως ενσωματώθηκαν στο ν.4419/16.
Ως εκ τούτου, λαμβάνοντας υπόψη την εν λόγω απαγόρευση διάθεσης στην ελληνική αγορά των ηλεκτρονικών τσιγάρων άνευ νικοτίνης και προκειμένου να ρυθμιστούν τα θέματα τα οποία ανακύπτουν είναι απαραίτητες οι ακόλουθες κατά περίπτωση ενέργειες:
i) Εισαγωγή
Οι Τελωνειακές Αρχές σε εφαρμογή των διατάξεων του Υπουργείου Υγείας, δεν δύνανται να επιτρέπουν τη θέση σε ελεύθερη κυκλοφορία και ανάλωση των ηλεκτρονικών τσιγάρων άνευ νικοτίνης. Στην απαγόρευση αυτή συμπεριλαμβάνονται οι κατηγορίες των νέων προϊόντων καπνού, του ηλεκτρονικού τσιγάρου, των φυτικών προϊόντων για κάπνισμα καθώς και κάθε προϊόντος που ομοιάζει με τα προϊόντα καπνού και συναφή προϊόντα του Ν. 4419/2016 αλλά δε μπορεί να υπαχθεί βάσει των ορισμών στις αντίστοιχες κατηγορίες (π.χ. ηλεκτρονικά πούρα άνευ νικοτίνης, ηλεκτρονικός ναργιλές άνευ νικοτίνης κλπ).
Επισημαίνεται ότι οι ανωτέρω αναφερόμενες κατηγορίες προϊόντων μπορούν να τεθούν σε άλλο τελωνειακό καθεστώς πλην αυτού της θέσης σε ελεύθερη κυκλοφορία και ανάλωση (π.χ. αποταμίευση, τελειοποίηση, μεταποίηση υπό τελωνειακό έλεγχο κλπ), καθώς δεν υφίσταται τέτοια απαγόρευση από εθνικές ή ενωσιακές διατάξεις.
ii) Φορολογική αποθήκη
Στην περίπτωση που ηλεκτρονικά τσιγάρα άνευ νικοτίνης έχουν ήδη παραχθεί ή έχουν εισαχθεί από Τρίτες Χώρες ή έχουν παραληφθεί από άλλη φορολογική αποθήκη της χώρας ή άλλο Κ-Μ της Ε.Ε. και βρίσκονται υπό καθεστώς αναστολής φορολογικών επιβαρύνσεων σε φορολογική αποθήκη υγρών αναπλήρωσης ηλεκτρονικών τσιγάρων του άρθρου 3 της αρ. πρωτ. ΔΕΦΚΦ Β 1182030 ΕΞ 2016/13.12.2016 Α.Υ.Ο. (4173 Β’), δεν δύνανται να τεθούν σε ανάλωση στο εσωτερικό της χώρας. Ωστόσο, είναι δυνατή η παραμονή τους υπό καθεστώς αναστολής σε φορολογική αποθήκη καθώς και η διακίνησή τους υπό καθεστώς αναστολής σε άλλη φορολογική αποθήκη της χώρας, εξαιρουμένων των περιπτώσεων που η εν λόγω διακίνηση αφορά σε πώληση προϊόντων στο εσωτερικό της χώρας. Επιπλέον, είναι δυνατή η αποστολή τους σε άλλο Κ-Μ ή η εξαγωγή τους σε Τρίτη Χώρα, σύμφωνα με τις διαδικασίες που καθορίζονται στο άρθρο 7 της ανωτέρω Α.Υ.Ο. Επιπλέον, ο εγκεκριμένος αποθηκευτής δύναται να παράγει τα εν λόγω προϊόντα υπό καθεστώς αναστολής, να παραλαμβάνει υπό καθεστώς αναστολής από άλλη φορολογική αποθήκη της χώρας ή από άλλα Κ-Μ, να εισάγει από Τρίτες Χώρες με άμεση είσοδο στη φορολογική του αποθήκη, σύμφωνα με τις διαδικασίες του άρθρου 6 της ιδίας Α.Υ.Ο., τα οποία δύναται να λάβουν τους προορισμούς που αναφέρονται στα προηγούμενα εδάφια.
Στην περίπτωση που τα ανωτέρω προϊόντα έχουν εξέλθει από φορολογική αποθήκη υγρών αναπλήρωσης ηλεκτρονικών τσιγάρων, έχουν ήδη τεθεί σε ανάλωση και ο φόρος κατανάλωσης δεν έχει καταβληθεί, δύνανται να επιστρέψουν στη φορολογική αποθήκη με την έκδοση του προβλεπόμενου στον ν.4308/2014 περί «Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων, συναφείς ρυθμίσεις και άλλες διατάξεις» παραστατικού, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην περίπτωση Δ του άρθρου 6 της ως άνω Α.Υ.Ο.
2. Απαγόρευση χωριστής πώλησης υγρών για ιδιοπαρασκευή υγρών αναπλήρωσης ( Do it yourself / Mix & Vape )
Στο κεφάλαιο Α της κοινοποιούμενης εγκυκλίου αναφέρεται ρητά ότι εμπίπτει στις απαγορευτικές διατάξεις του νόμου κάθε πώληση ξεχωριστά υγρών που προορίζονται για ιδιοπαρασκευή υγρών επαναπλήρωσης. Στις περιπτώσεις αυτές, πέραν των σοβαρών κινδύνων για την υγεία που εγκυμονεί η εν λόγω πρακτική, υφίσταται και ζήτημα παράβασης διατάξεων αρμοδιότητας της τελωνειακής υπηρεσίας καθώς και ενδεχόμενο μη διασφάλισης των δημοσίων εσόδων. Ειδικότερα, η χωριστή πώληση από τα καταστήματα λιανικής πώλησης των πρώτων υλών, οι οποίες δεν υπόκεινται σε φόρο κατανάλωσης, με σκοπό την ανάμειξή τους και την ιδιοπαρασκευή υγρών αναπλήρωσης ηλεκτρονικού τσιγάρου συνεπάγεται απώλεια εσόδων από τη μη είσπραξη του φόρου κατανάλωσης που επιβάλλεται στα προϊόντα στης περίπτωσης α) της παραγράφου 1 του άρθρου 53Α του ν.2960/01.
3. Αρμόδιες εθνικές αρχές ελέγχου
Στο Κεφάλαιο Γ «Εθνικές Αρχές-Όργανα Ελέγχου-Αρμοδιότητες-Επιβολή προστίμων-Λοιπά Όργανα» της ως άνω κοινοποιούμενης εγκυκλίου, επισημαίνεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 23 του ν. 4419/16, τα τελωνεία συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, στις εθνικές αρχές για την εφαρμογή των διατάξεων του νόμου και επιπλέον στις αρμόδιες αρχές εποπτείας της αγοράς, οι οποίες διενεργούν ελέγχους, επιθεωρήσεις και δειγματοληψίες στην αγορά και στους χώρους παραγωγής, αποθήκευσης και διανομής για την αξιολόγηση της εφαρμογής των εν λόγω διατάξεων, ενώ προβλέπεται και η δυνατότητα διενέργειας ελέγχων από μικτά κλιμάκια ελέγχου. Στα πλαίσια αυτά, προκειμένου να διαπιστωθεί η νόμιμη κυκλοφορία των προϊόντων καπνού και των ηλεκτρονικών τσιγάρων, χρήσιμο εργαλείο αποτελεί επιπρόσθετα και η αναζήτηση των κοινοποιήσεων των προϊόντων στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας, όπου είναι αναρτημένος κατάλογος των κατασκευαστών-εισαγωγέων καπνικών προϊόντων και ηλεκτρονικών τσιγάρων στην κάτωθι διαδρομή: www . moh . gov . gr /Αρχική - Υγεία - Δράσεις για την Υγεία - Αντιμετώπιση εξαρτήσεων - Λοιπές εξαρτήσεις - Κοινοποίηση συστατικών κι εκπομπών προϊόντων καπνού και Αρχική – Υγεία - Δράσεις για την Υγεία - Αντιμετώπιση εξαρτήσεων - Λοιπές εξαρτήσεις - Κοινοποιήσεις - Πληροφορίες για το ηλεκτρονικό τσιγάρο.
Σε κάθε περίπτωση διαπίστωσης παράβασης της νομοθεσίας που εμπίπτει στις διατάξεις του Υπουργείου Υγείας, οι οποίες αναφέρονται αναλυτικά στο Κεφάλαιο Γ της ως άνω κοινοποιούμενης εγκυκλίου, θα πρέπει να αποστέλλεται αναλυτική έκθεση ελέγχου με όλα τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία για την στοιχειοθέτηση της παράβασης στην αρμόδια Δ/νση Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων, Τμήμα Β΄ Λοιπών Εξαρτήσεων του Υπουργείου Υγείας (Αριστοτέλους 19, 10422, Αθήνα, e-mail: exartiseis _ b @ moh . gov . gr , τηλ.: 21321621418, 1302), με κοινοποίηση στην Δ/νση ΣΤΕΠ και τη Δ/νση Ε.Φ.Κ & Φ.Π.Α. της Γεν. Δ/νσης Τελωνείων & Ε.Φ.Κ. της ΑΑΔΕ.
4. Κοινοποίηση όγκου πωλήσεων
Τέλος, στο Κεφάλαιο Β «Απαγορεύσεις-Υποχρεώσεις και υπόχρεοι συμμόρφωσης» της κοινοποιούμενης εγκυκλίου, αναφέρεται ότι σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 5 και 18 του ν.4419/16, υποχρεούνται οι κατασκευαστές και οι εισαγωγείς καπνικών προϊόντων και ηλεκτρονικών τσιγάρων αντίστοιχα, να αποστέλλουν στοιχεία ετήσιου όγκου πωλήσεων ανά μάρκα και προϊόν στο Υπουργείο Υγείας στην ηλ. δ/νση exartiseis _ b @ moh . gov . gr καθώς και στις αρμόδιες Δ/νσεις της ΑΑΔΕ στις ηλ.δ/νσεις finexcis @2001. syzefxis . gov . gr και d 33 drugs @2002. syzefxis . gov . gr μέχρι τις 30 Μαρτίου του επομένου έτους από το έτος αναφοράς με την εξαίρεση του τρέχοντος έτους, που ως προθεσμία αποστολής είχε οριστεί η 15η Ιουνίου 2018.