ΘΕΜΑ: « Όροι ελέγχου αιτήσεων για χορήγηση άδειας άσκησης ιδιωτικού έργου με αμοιβή σε υπαλλήλους της Α.Α.Δ.Ε».
Σχετ: 1. Η υπ’ αρ. πρωτ..:Δ2Α1066756 ΕΞ.2014/28.4. 2014 Εγκύκλιος:« Παροχή Διδακτικού Έργου σε Δημόσιους Φορείς από υπαλλήλους του Υπουργείου Οικονομικών».
2. Η υπ’ αρ. πρωτ.:ΔΔΑΔ Α 1028329 ΕΞ2016/2.2.2016 Εγκύκλιος: «Τήρηση διατάξεων περί ασυμβιβάστων έργων και ιδιοτήτων και διαδικασία γνωστοποίησης στοιχείων συγγενικών προσώπων που ασκούν το λογιστικό επάγγελμα».
Ι. Σε αντικατάσταση της πρώτης εκ των ανωτέρω Εγκυκλίων και προς επικαιροποίηση της δεύτερης εξ αυτών, αναφορικά με το εν θέματι αντικείμενο, στο πλαίσιο της συνεχούς ενημέρωσης των υπαλλήλων της Α.Α.Δ.Ε., επισημαίνονται τα ακόλουθα:
Με γνώμονα το διαμορφούμενο νομοθετικό και νομολογιακό πλαίσιο, η ΑΑΔΕ αποβλέπει στο να μην περιορίζεται υπέρμετρα το δικαίωμα για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και τη συμμετοχή του υπαλλήλου στην κοινωνική και οικονομική ζωή, το οποίο προστατεύεται από το αρ. 5 παρ. 1 του Συντάγματος. Οι διατάξεις του αρθ. 31 του ν.3528/2007 (ΦΕΚ26Α)-ΥΚ, σχετικές με την άσκηση ιδιωτικού έργου με αμοιβή, είναι διατάξεις εντασσόμενες στο κεφ. Β’ του μέρους Β’ του ΥΚ, υπό τον τίτλο «Περιορισμοί των Υπαλλήλων». Απαγορεύουν ή θέτουν υπό την κρίση του υπηρεσιακού συμβουλίου συγκεκριμένες δραστηριότητες, η άσκηση των οποίων, κατά την άποψη του νομοθέτη, θα μπορούσε να προκαλέσει στον υπάλληλο σύγκρουση του ιδιωτικού του συμφέροντος με το συμφέρον της υπηρεσίας του ή να παρακωλύσει την άσκηση των υπηρεσιακών του καθηκόντων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις διατάξεις του αρθ. 107 παρ. 1 περ. κε ν. 3528/2007 (ΦΕΚ26Α) -Υ.Κ. η άσκηση εργασίας ή έργου με αμοιβή χωρίς προηγούμενη άδεια της υπηρεσίας αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα.
Η Υπηρεσία θέτει ως γνώμονα την τήρηση των δεόντων στο πλαίσιο της αρχής της νομιμότητας και ισότητας, σε όλους τους τομείς. Πρωτίστως, ελέγχονται ενδελεχώς οι συνθήκες άσκησης των αιτούμενων ιδιωτικών έργων προς πρόσωπα των οποίων οι ενέργειες υπάγονται στις αρμοδιότητες της υπηρεσίας του υπαλλήλου, γεγονός που θα μπορούσε να προκαλέσει σύγκρουση του ιδιωτικού συμφέροντος με το δημόσιο και σύγχυση μεταξύ του δημόσιου καθήκοντος και της κάθε φορά ασκούμενης από τον υπάλληλο ιδιωτικής δραστηριότητας, με κίνδυνο να τρωθεί το κύρος της υπηρεσίας, να δημιουργηθεί ενδεχομένως αρνητική εντύπωση του κοινού για το κύρος των υπηρεσιών της ΑΑΔΕ και τυχόν κλονισμός της εμπιστοσύνης των φορολογουμένων προς την υπηρεσία. Το έργο πρέπει να συμβιβάζεται με τα καθήκοντα της θέσης του υπαλλήλου, να μην δημιουργεί σύγκρουση του ιδιωτικού συμφέροντος του υπαλλήλου προς το συμφέρον της υπηρεσίας και γενικότερα να μην μειώνει το κύρος αυτής. Επιπλέον, θα πρέπει να μην παρεμποδίζεται η ομαλή εκτέλεση της υπηρεσίας δηλαδή η άσκηση των καθηκόντων του υπαλλήλου και σε περιπτώσεις που η υπηρεσία χρειαστεί τον υπάλληλο για υπερωριακή απασχόληση, λόγω του αυξημένου φόρτου εργασίας και ειδικότερα των αυξημένων ελεγκτικών καθηκόντων που έχουν οι ελεγκτές της Α.Α.Δ.Ε.
Επιπλέον, τονίζεται ότι στην αίτηση του υπαλλήλου για άσκηση ιδιωτικού έργου το συγκεκριμένο έργο ή εργασία, θα πρέπει να προσδιορίζεται κατά τρόπο ειδικό, σαφή και λεπτομερή. Πρέπει να ορίζονται με σαφήνεια επακριβώς τα στοιχεία όπως: (α) εργοδότης (β) τόπος, (γ) χρόνος, (δ) είδος (ε) συνθήκες απασχόλησης, (στ) αμοιβή. Σε αντίθετη περίπτωση η αίτηση θεωρείται αόριστη, καθόσον δεν είναι δυνατός ο επιβαλλόμενος έλεγχος της συνδρομής των προϋποθέσεων, με συνέπεια τη καταστρατήγηση της διάταξης του αρθ. 31 παρ.1 του Υ.Κ. (γνωμ. ΝΣΚ 382/2008, 170/2008, 25/2008). Επί αόριστου ή γενικού αιτήματος, η εισήγηση της υπηρεσίας είναι αρνητική.
Σύμφωνα με τις ειδικές διατάξεις της παρ.3 του αρθ. 56 του ν.2065/1992, «απαγορεύεται σε φοροτεχνικούς υπαλλήλους να τηρούν λογιστικά βιβλία φορολογουμένων ή να παρέχουν σ’ αυτούς φορολογικές ή άλλες συμβουλές ή υπηρεσίες γενικά».
Συναφώς με τα ανωτέρω, οι ελεγκτές βεβαίωσης και είσπραξης δημοσίων εσόδων, λόγω αυτής ακριβώς της ιδιότητάς τους, υπόκεινται σε αυστηρότερο έλεγχο σε περίπτωση υποβολής αιτήματος για χορήγηση άδειας άσκησης ιδιωτικού έργου.
Επισημαίνεται ότι αρμόδιο να κρίνει κάθε φορά και να ελέγξει τη συνδρομή των τιθέμενων προϋποθέσεων του αρθ. 31 ΥΚ, να αξιολογήσει τα ενώπιον του τιθέμενα πραγματικά δεδομένα και να προβεί σε ουσιαστική κρίση του θέματος είναι το Υπηρεσιακό Συμβούλιο, καθώς σύμφωνα με το νόμο, η άσκηση ιδιωτικού έργου με αμοιβή εκ μέρους του υπαλλήλου προβλέπεται κατόπιν σύμφωνης αιτιολογημένης γνώμης του αρμόδιου υπηρεσιακού συμβουλίου.
ΙΙ. Παρακάτω τίθεται ενδεικτική περιπτωσιολογία για το εν θέματι αντικείμενο:
Α. Περιπτώσεις που εμπίπτουν στις διατάξεις του αρθ. 31 ν. 3528/2007 (ΦΕΚ 26Α’)-ΥΚ, με φορέα απασχόλησης ιδιωτικό τομέα.
1. Το διδακτικό έργο σε ιδιωτικούς φορείς εκπαίδευσης και κατάρτισης, αδειοδοτημένους από τον ΕΟΠΠΕΠ είναι μια διαφορετική περίπτωση από το διδακτικό έργο σε δημόσιους φορείς, το οποίο και θα αναλυθεί κατωτέρω. Εντάσσεται στις διατάξεις του αρθ. 31 του ΥΚ και πρέπει να ελέγχονται ενδελεχώς οι συνθήκες των αιτούμενων ιδιωτικών έργων προς πρόσωπα των οποίων οι ενέργειες υπάγονται στις αρμοδιότητες της υπηρεσίας του υπαλλήλου. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει σύγκρουση του ιδιωτικού συμφέροντος και σύγχυση μεταξύ του δημόσιου καθήκοντος και της κάθε φορά ασκούμενης από τον υπάλληλο ιδιωτικής δραστηριότητας, με κίνδυνο να τρωθεί το κύρος της υπηρεσίας. Λόγω της φύσης του έργου και των εξειδικευμένων γνώσεων των υπαλλήλων που επιλέγονται ως εισηγητές από τους ιδιωτικούς φορείς εκπαίδευσης και κατάρτισης, η υπηρεσία κατ’ αρχήν διάκειται θετικά, κατ’ αναλογική εφαρμογή όσων ισχύουν για την παροχή διδακτικού έργου σε δημόσιους φορείς, εφόσον βέβαια ελεγχθεί ενδελεχώς σε κάθε περίπτωση η συνδρομή των τιθέμενων προϋποθέσεων του αρθ. 31 ΥΚ και αξιολογηθούν τα υφιστάμενα πραγματικά δεδομένα, ενώπιον του Υπηρεσιακού Συμβουλίου.
2. Οι αιτήσεις για άσκηση ιδιωτικού έργου σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες δύνανται να έχουν σχέση π.χ. με τον τομέα της τεχνολογίας, με το χώρο της εστίασης, με το χώρο της μουσικής ή με ξεναγήσεις, ή εν γένει με απασχόληση, η οποία δεν έχει σχέση με φορολογικό, οικονομικό αντικείμενο ή αντικείμενο που να άπτεται αρμοδιοτήτων της Α.Α.Δ.Ε., εξετάζονται κατά περίπτωση, σταθμίζοντας σε έκαστη αίτηση τις απαγορεύσεις και τους περιορισμούς που ισχύουν από το αρ. 31 ΥΚ ή από ειδικές διατάξεις και με αποκλειστικό γνώμονα να μη δημιουργηθεί ενδεχομένως αρνητική εντύπωση του κοινού για το κύρος των υπηρεσιών της Α.Α.Δ.Ε. και τυχόν κλονισμός της εμπιστοσύνης των φορολογουμένων προς την υπηρεσία.
3. Η απαγόρευση ασκήσεως ιδιωτικού έργου επ’ αμοιβή δεν αφορά στις συγγραφικές και εν γένει επιστημονικές ασχολίες του υπαλλήλου (ΣΕ 1481/1969) και σε τέτοιου είδους αιτήματα σύμφωνα με το αρθ. 31 ΥΚ, η υπηρεσία διάκειται ως επί το πλείστον θετικά, συνεκτιμώντας το περιεχόμενο και το θέμα του έργου, τα οποία τίθενται ενώπιον του Υπηρεσιακού Συμβουλίου.
4. Οι αιτήσεις των ιδιωτικών έργων οι οποίες σχετίζονται με αθλητικές δραστηριότητες ή διαιτησίες ελέγχονται συνήθως θετικά, δεδομένου ότι οι περισσότεροι υπάλληλοι που υποβάλλουν τέτοιες αιτήσεις έχουν ήδη προσληφθεί στην Α.Α.Δ.Ε. με τις ειδικές διατάξεις που ισχύουν για την πρόκριση των αθλητών, με αποτέλεσμα τη συνεχή δραστηριοποίηση εντός του αθλητικού χώρου.
Β. Περιπτώσεις που εμπίπτουν στις διατάξεις του αρθ. 31 ν. 3528/2007 (ΦΕΚ26Α) -ΥΚ, με φορέα απασχόλησης το δημόσιο ή τον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
1. Από το συνδυασμό των διατάξεων του νόμου του ΕΣΠΑ 2007-2013, παρ. 9 του αρθ. 58 του ν. 4075/2012 (ΦΕΚ 89Α’) και του νόμου του ΕΣΠΑ 2014-2020, ν. 4314/14 (ΦΕΚ 265Α’) συνάγεται ότι η παροχή υπηρεσιών από εκπαιδευτικούς και δημοσίους υπαλλήλους προς όλους ανεξαιρέτως τους φορείς υλοποίησης συγχρηματοδοτούμενων πράξεων γίνεται κατά τους όρους του αρθ. 31 του ν. 3528/2007 (Α’26), ως ιδιωτικό έργο. Στις περιπτώσεις λοιπόν διδακτικού/ εκπαιδευτικού έργου σε δημόσιους φορείς, όπου η διαδικασία χρηματοδότησης υλοποιείται μέσω ΕΣΠΑ, οι υπάλληλοι υποχρεούνται να καταθέτουν αίτηση στην υπηρεσία μας, ώστε να εφαρμοστεί η ανωτέρω διάταξη του αρθ. 31 ΥΚ. Κατά κανόνα, οι περιπτώσεις αυτές κρίνονται θετικά, καθόσον ο φορέας απασχόλησης είναι δημόσιος φορέας, αξιολογώντας τις συνθήκες έκαστης αίτησης ξεχωριστά.
2. Το αυτό συνήθως επικρατεί και στις αιτήσεις σύμφωνα με το αρθ. 31 ΥΚ, που αφορούν συμμετοχή των υπαλλήλων ως αξιολογητών στο «Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης Α.Ε.» ή «Ε.ΣΥ.Δ.». Σημειώνεται ότι από τις διατάξεις των αρθ. 11 και 12 του ν. 3066/2002 (ΦΕΚ252Α), Ιδρυτικού Νόμου της Ανώνυμης Εταιρίας με την επωνυμία «Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης Α.Ε.» ή «Ε.ΣΥ.Δ.» και από τις διατάξεις του αρθ. 6 του ν. 4109/2013 (ΦΕΚ 16Α), Ιδρυτικού Νόμου του Ν.Π.Ι.Δ. με την επωνυμία «Εθνικό Σύστημα Υποδομών Ποιότητας» ή «Ε.Σ.Υ.Π», στο οποίο εντάσσονται ως αυτοτελείς λειτουργικές μονάδες με διαχειριστική, οικονομική και λογιστική αυτοτέλεια μεταξύ άλλων και η «Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης Α.Ε.», συνάγεται ότι το ως άνω Νομικό Πρόσωπο και περαιτέρω η «Ε.ΣΥ.Δ.» ανήκει στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, λειτουργεί χάριν του δημόσιου συμφέροντος και εποπτεύεται από τον Υπ. Ανάπτυξης.
3. Για λόγους ισότητας και ιδίου χειρισμού ομοίων υποθέσεων η Υπηρεσία διάκειται κατά το πλείστον θετικά, όταν ο φορέας απασχόλησης ανήκει στον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα ή λειτουργεί χάριν του δημόσιου συμφέροντος. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια υφίσταται ο ανάλογος έλεγχος έκαστης αίτησης, ώστε να πληρούνται οι προϋποθέσεις και οι περιορισμοί του αρθ. 31 Υ.Κ.
Γ. Παροχή Διδακτικού Έργου σε Δημόσιους Φορείς.
Όπως ίσχυε ήδη σύμφωνα με την πρώτη σχετική υπ’ αριθ. πρωτ. Δ2Α 1066756 ΕΞ 2014/28.04.2014 Εγκύκλιο, η οποία αντικαθίσταται με την παρούσα, η παροχή διδακτικού έργου σε Δημόσιους και μόνο φορείς δεν εμπίπτει στις διατάξεις του αρθ. 31 του ν. 3528/2007(ΦΕΚ Α’26), καθώς η εν λόγω απασχόληση δεν συνιστά παροχή έργου σε ιδιώτη εργοδότη, υπό τις προϋποθέσεις που αναλύονται και κατωτέρω, βάσει της κείμενης νομοθεσίας και των σχετικών εγκυκλίων του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Παρόμοια αντιμετώπιση από την Υπηρεσία έχει και η παροχή Διδακτικού έργου σε Ν.Π.Δ.Δ., λόγω του ότι η εν λόγω απασχόληση δεν συνιστά παροχή έργου σε ιδιώτη εργοδότη, εκτός εάν αυτό προβλέπεται ρητώς από ειδική διάταξη, όπως π.χ. η υλοποίηση πράξεων μέσω ΕΣΠΑ, όπως αναπτύχθηκε ανωτέρω .
Πρέπει ωστόσο να σημειωθούν οι εξής περιορισμοί στην παροχή του διδακτικού έργου σε δημόσιους φορείς, ήτοι: α) Δεν προβλέπεται η χορήγηση κάποιας ειδικής διευκόλυνσης, εκτός των προβλεπόμενων από τον Υπαλληλικό Κώδικα αδειών. β) Υφίσταται υποχρέωση ενημέρωσης της Διεύθυνσης Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού, Τμήματος Α’, καθώς και της Υπηρεσίας, στην οποία ο Υπάλληλος υπηρετεί, καθότι απαρέγκλιτη προϋπόθεση είναι η μη παρακώλυση των κύριων υπηρεσιακών καθηκόντων του υπαλλήλου, ακόμα και σε ώρες υπερωριακής απασχόλησης, εφόσον υπάρξει υπηρεσιακή ανάγκη. γ) Η διδασκαλία θα πρέπει να γίνεται κατά τις απογευματινές ώρες ή Σαββατοκύριακα, εκτός ωραρίου της Υπηρεσίας. δ) Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται οποιαδήποτε έγγραφα ή άλλα στοιχεία της υπηρεσίας, ούτε να θίγεται το κύρος της υπηρεσίας στο πλαίσια της δεοντολογίας του υπαλλήλου. ε) Ισχύουν οι περιορισμοί που απορρέουν από τις κείμενες διατάξεις περί πρόσθετων αμοιβών (αρθ. 21 παρ. 3 και 28 του ν. 4354/2015 -ΦΕΚ176Α, σε συνδυασμό με τις διατάξεις των αρθ. 9 παρ. 5 και αρθ.16 παρ. 1αα του ίδιου νόμου) καθώς και κάθε άλλη ειδική διάταξη που αφορά τη συγκεκριμένη θέση.
Για όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις όπου υφίσταται αμοιβή του υπαλλήλου από Δημόσιο Φορέα είτε εμπίπτουν στις διατάξεις του αρ. 31 ΥΚ είτε όχι, παρεμπιπτόντως, υπενθυμίζεται και το υπ’αρ. Α.Τ.Δ. Α 1002058 ΕΞ2019/7.1.2019 (ορθή επανάληψη) Έγγραφο του Αυτοτελούς Τμήματος Διοίκησης το οποίο αφορά την υπ’ αρ. πρωτ.: 82523/19.12.2018 Εγκύκλιο της 13ης Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σχετικά με την υποχρέωση των υπαλλήλων να υποβάλλουν τη σχετική Υπεύθυνη Δήλωση στην 13η Υπηρεσία Επιτρόπου, με κοινοποίηση στην Υπηρεσία μας, ώστε οι αμοιβές από Δημόσιους φορείς να υπόκεινται στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Δ. Περιπτώσεις οι οποίες δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του αρθ. 31 ν. 3528/2007 (ΦΕΚ26Α) -ΥΚ.
1. Δεν απαιτείται χορήγηση άδειας άσκησης ιδιωτικού έργου με αμοιβή υπό τους όρους του αρθ. 31 ΥΚ για την υλοποίηση έργων σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 8α του αρθ. 40 του ν. 4389/2016 (ΦΕΚ 94 Α’), τα οποία δύναται να αναλάβει η Α.Α.Δ.Ε. ως ανάδοχος ή ως εταίρος αναδόχων και αφορούν παροχή τεχνικής βοήθειας προς τρίτες χώρες, έργα διδυμοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή Διεθνών Οργανισμών.
2. Η άσκηση της αγροτικής δραστηριότητας επί ίδιων αγροτικών εκτάσεων δεν εμπίπτει στους περιορισμούς που συνεπάγεται η ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου, εφόσον δεν εμπίπτει στην απαγορευτική διάταξη της κατ’ επάγγελμα άσκησης εμπορίας. Σύμφωνα με το υπ’ αρ. πρωτ.:
ΔΙΔΑΔ/Φ.57/390/29135/5.8.2016 έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης αλλά και σύμφωνα με την υπ’ αρ. 554/91 Γνωμοδότηση του ΝΣΚ ορίζονται: «Όπως έχει γνωμοδοτήσει η Ολομέλεια του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους …. η επαγγελματική απασχόληση του δημοσίου υπαλλήλου ως γεωργού και η απόκτηση εισοδήματος από αυτήν δεν συνιστά άσκηση ιδιωτικού έργου με αμοιβή, ούτε η πώληση προϊόντων εκ της ασχολίας αυτής αποτελεί εμπορική πράξη, η οποία προσδίνει με την άσκησή της κατά σύνηθες επάγγελμα την εμπορική ιδιότητα… Ο δημόσιος υπάλληλος, καίτοι κύριο επάγγελμα και κύριο μέσο βιοπορισμού έχει την άσκηση των υπαλληλικών του καθηκόντων, δεν κωλύεται από το νόμο να ασκεί επικουρικά παράλληλα και με σκοπό τον πορισμό εισοδήματος αγροτικές δραστηριότητες», εκτός εάν το ιδιαίτερα μεγάλο μέγεθος της αγροτικής εκμετάλλευσης εκφεύγει των ανωτέρω και οδηγεί στην άσκηση εμπορίας, οπότε και απαγορεύεται.
ΙΙΙ. Τέλος, με την παρούσα υποχρεούνται όλοι οι υπάλληλοι της Α.Α.Δ.Ε. και έως 31.1.2019 να υποβάλλουν στο Τμήμα Α’ της Διεύθυνσης Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού, τυχόν γενικές άδειες, που τους έχουν χορηγηθεί κατά το παρελθόν, για την παροχή εκπαιδευτικού ή επιμορφωτικού έργου. Τέτοιου είδους άδειες παύουν να ισχύουν από 1.2.2019 και οι υπάλληλοι οφείλουν να υποβάλουν εκ νέου αίτηση για χορήγηση άδειας εκπαιδευτικού ή επιμορφωτικού έργου.
IV. Οι Προϊστάμενοι των Υπηρεσιών που αναφέρονται στον Πίνακα Διανομής παρακαλούνται να μεριμνήσουν ώστε να λάβουν γνώση ενυπόγραφα όλοι οι υπάλληλοι των Υπηρεσιών τους.