Σχετ. 1. Κανονισμός (ΕΚ) 1333/2008 και κανονισμοί (ΕΕ) 238/2010, 1129/2011, 1130/2011, 1131/2011, 231/2012, 232/2012, 380/2012.
2. Εγκύκλιος Δ/νσης Τροφίμων ΓΧΚ, αριθ. 3010658/806/3-6-2010, «Ενημέρωση σχετικά με την εφαρμογή καν. 1333/2008…».
3. Εγκύκλιος Δ/νσης Τροφίμων ΓΧΚ, αριθ. 30/003/1425/1-12-2011, «Αποστολή κανονισμών της Επιτροπής που τροποποιούν τον καν. (ΕΚ) 1333/2008…».
4. Εγκύκλιος Δ/νσης Τροφίμων ΓΧΚ, αριθ. 30/003/309/5-4-2012, «Αποστολή κανονισμού (ΕΕ) 231/2012 …».
5. Εγκύκλιος Δ/νσης Τροφίμων ΓΧΚ, αριθ. 30/003/306/6-4-2012, «Αποστολή κανονισμού (ΕΕ) 232/2012 …». Με αφορμή ερωτήματα Χημικών Υπηρεσιών αλλά και ποτοποιών ή εισαγωγέων, σχετικά με τη χρήση χρωστικών, γλυκοζιτών στεβιόλης και άλλων προσθέτων σε αλκοολούχα ποτά, σας υπενθυμίζουμε τις σχετικές εγκυκλίους της Δ/νσης Τροφίμων (2, 3, 4, 5 σχετ.) οι οποίες αφορούν και τα αλκοολούχα ποτά. Ωστόσο κρίνεται απαραίτητο να δοθούν, συγκεντρωμένες σε μία εγκύκλιο, όλες οι πληροφορίες που αφορούν τη χρήση προσθέτων στα αλκοολούχα ποτά, με έμφαση στις ιδιαιτερότητες που υπάρχουν. Η νομοθεσία της Ένωσης περί προσθέτων έχει αναθεωρηθεί πρόσφατα (1 σχετ.), η δε εφαρμογή της γίνεται σταδιακά με κομβική ημερομηνία την 1η Ιουνίου 2013 κατά την οποία θα αρχίσει η εφαρμογή του ενωσιακού καταλόγου προσθέτων τροφίμων που προορίζονται για χρήση σε τρόφιμα (Παράρτημα ΙΙ του καν. (ΕΚ) 1333/2008, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει), ενώ υπάρχουν επί μέρους διατάξεις οι οποίες έχουν αρχίσει ήδη να εφαρμόζονται. Στη συνέχεια παρατίθεται, μία συνοπτική περιγραφή των εφαρμοζόμενων διατάξεων, καθώς και αυτών που πρόκειται μελλοντικά να τις αντικαταστήσουν. • Α. Ισχύουσα και εφαρμοζόμενη νομοθεσία Γενικές διατάξεις περί προσθέτων • : εφαρμόζεται ο καν. (ΕΚ) 1333/2008 από 20/1/2010. Κατάλογοι προσθέτων : εξακολουθούν να ισχύουν και να εφαρμόζονται τα παραρτήματα του άρθρου 33 (πρόσθετα), τα παραρτήματα του άρθρου 35 (χρωστικές) και το παράρτημα του άρθρου 68 (γλυκαντικά τροφίμων) του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών (ΚΤΠ). Αθήνα 23/05/2012 2/6 • Κριτήρια καθαρότητας Ένα πρόσθετο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή ενός αλκοολούχου ποτού, εφόσον: (1) επιτρέπεται η χρήση του στη συγκεκριμένη κατηγορία, (2) προστίθεται σε επιτρεπόμενες για την κατηγορία συγκεντρώσεις και (3) πληροί τα κριτήρια καθαρότητας. Οι πληροφορίες αυτές προκύπτουν από τους πίνακες των παραρτημάτων των άρθρων του ΚΤΠ που προαναφέρθηκαν. : εφαρμόζονται τα άρθρα: 36 (κριτήρια καθαρότητας προσθέτων), 35 - μέρος Β (κριτήρια καθαρότητας χρωστικών) και 69 (κριτήρια καθαρότητας γλυκαντικών) του ΚΤΠ. Εκτός από τα προηγούμενα, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα εξής επί μέρους σημεία που αφορούν διατάξεις της νέας νομοθεσίας και εφαρμόζονται. • Χρήση Ε960 (Γλυκοζίτες στεβιόλης) σε αλκοολούχα ποτά Σε ότι αφορά τα αλκοολούχα ποτά, έχει επιτραπεί η χρήση των γλυκοζιτών στεβιόλης στα ποτά της κατηγορίας 14.2.8, όχι όμως και στα αλκοολούχα ποτά της κατηγορίας 14.2.6. (Η περιγραφή των κατηγοριών αυτών θα γίνει στο Β΄ Μέρος της εγκυκλίου). Χρειάζεται επομένως να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο γεγονός ότι, με βάση τα ισχύοντα, : Με βάση τον καν. (ΕΕ) 1131/2011, προστίθενται στον ενωσιακό κατάλογο προσθέτων οι γλυκοζίτες στεβιόλης (Ε960) και επιτρέπεται η χρήση τους σε τρόφιμα (3 σχετ.). Σε αντίθεση προς ό,τι ισχύει γενικά ως προς την ημερομηνία εφαρμογής του ενωσιακού καταλόγου προσθέτων, οι διατάξεις που αφορούν τους γλυκοζίτες στεβιόλης είχαν άμεση εφαρμογή (εφαρμόζονται ήδη από 1/12/2011). Αντίστοιχα, οι διατάξεις που αφορούν τα κριτήρια καθαρότητας των γλυκοζιτών στεβιόλης εφαρμόζονται από 11/4/2012 (4 σχετ. και καν. (ΕΕ) 231/2012) . δεν επιτρέπεται η χρήση γλυκοζιτών στεβιόλης (Ε960) στα αλκοολούχα ποτά του καν. (ΕΚ) 110/2008 (μεταξύ των οποίων και τα λικέρ) • . Εξάλλου, πέραν των γλυκαντικών υλών που απαριθμούνται στο σημείο 3, του παραρτήματος Ι, του εν λόγω κανονισμού, δεν επιτρέπεται η χρήση άλλων γλυκαντικών στα αλκοολούχα ποτά. Εξαίρεση των ποτών με περισσότερο από 1,2 % κατ’ όγκο αλκοόλης που περιέχουν ορισμένες χρωστικές τροφίμων, από τις απαιτήσεις πρόσθετης επισήμανσης : Ενώ το παράρτημα V του καν. (ΕΚ) 1333/2008, προβλέπει επιπρόσθετες ενδείξεις στην επισήμανση των τροφίμων, όταν αυτά περιέχουν μία από τις χρωστικές Ε102, Ε104, Ε110, Ε122, Ε124 και Ε129, νεώτερη τροποποίηση εξαίρεσε τα ποτά με περισσότερο από 1,2 % αλκοόλης από την υποχρέωση αυτή (2 σχετ. και καν. (ΕΕ) 238/2010). Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται ήδη από 20/7/2010. Στο επίκεντρο της νέας νομοθεσίας βρίσκονται: Β. Κατάλογοι προσθέτων και διατάξεις που θα εφαρμοστούν μελλοντικά • Ο ενωσιακός κατάλογος προσθέτων τροφίμων που προορίζονται για χρήση σε τρόφιμα (Παράρτημα ΙΙ του καν. (ΕΚ) 1333/2008, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει). • Ο ενωσιακός κατάλογος προσθέτων τροφίμων που προορίζονται για χρήση σε πρόσθετα τροφίμων, ένζυμα τροφίμων και αρωματικές ύλες τροφίμων (Παράρτημα ΙΙΙ του καν. (ΕΚ) 1333/2008, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει). • Οι προδιαγραφές (κριτήρια καθαρότητας) των προσθέτων που αναφέρονται στους δύο προηγούμενους καταλόγους (καν. (ΕΕ) 231/2012). 3/6 Ως γενικός κανόνας – πλην συγκεκριμένων εξαιρέσεων – οι ενωσιακοί κατάλογοι θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από 1/6/2013, ενώ τα κριτήρια καθαρότητας από 1/12/2012. Προκειμένου να εκτιμηθεί εάν ένα πρόσθετο μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά την παρασκευή ενός αλκοολούχου ποτού, απαιτείται να συνδυαστούν οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στα Μέρη Β΄, Γ΄ και Δ΄ του ενωσιακού καταλόγου (Παράρτημα ΙΙ του καν. (ΕΚ) 1333/2008, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει). Συγκεκριμένα: Με βάση το Μέρος Δ΄ Αριθμός του ενωσιακού καταλόγου προσθέτων τροφίμων, τα αλκοολούχα ποτά κατατάσσονται σε μία από τις παρακάτω κατηγορίες: Όνομα 14.2.6 Αλκοολούχα ποτά, όπως ορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 110/2008 14.2.8 Άλλα ποτά, με αλκοόλη συμπεριλαμβανομένων των μειγμάτων ποτών με αλκοόλη με μη αλκοολούχα ποτά και των αποσταγμάτων με λιγότερο από 15% αλκοόλ Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να εκδώσει κατευθυντήριες οδηγίες με αναλυτική περιγραφή όλων των κατηγοριών τροφίμων του Μέρους Δ΄. Ωστόσο, από τον ορισμό προκύπτει ότι η κατηγορία 14.2.6 συμπεριλαμβάνει όλα τα αλκοολούχα ποτά που ορίζονται στον καν. (ΕΚ) 110/2008, (δηλ. έχουν ελάχιστο αλκοολικό τίτλο 15% vol και παράγονται με έναν από τους τρόπους που αναφέρονται στο εδάφιο δ της παρ. 1 του άρθρου 2 του εν λόγω κανονισμού). Στη συγκεκριμένη κατηγορία ανήκουν, μεταξύ των άλλων, το ουίσκι, το ρούμι, το μπράντυ, η βότκα, τα αποστάγματα φρούτων, το τζιν, τα λικέρ κ.ά. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν το ούζο και το τσίπουρο/τσικουδιά. Εξυπακούεται ότι για τα τελευταία, ισχύουν ταυτόχρονα και οι περιορισμοί που προβλέπει η εθνική νομοθεσία (Ν. 2969/2001, Υ.Α. 30/077/2131/2011). Στην κατηγορία 14.2.8 ανήκουν όλα τα ποτά που περιέχουν αλκοόλη και τα οποία δεν ανήκουν σε καμία από τις κατηγορίες 14.2.1 – 14.2.7 (δηλ. οίνοι, μπύρες, αλκοολούχα ποτά του καν. (ΕΚ) 110/2008 κλπ). Στην κατηγορία 14.2.8 ανήκουν επίσης και τα χαμηλόβαθμα αλκοολούχα ποτά (< 15% vol). Το Μέρος Ε΄ περιλαμβάνει για κάθε μία από τις κατηγορίες (μεταξύ αυτών οι 14.2.6 και 14.2.8) τα επιτρεπόμενα σε αυτές πρόσθετα, με τον αριθμό Ε και την ονομασία τους, τα ανώτατα επίπεδα χρήσης, τους περιορισμούς ή εξαιρέσεις κλπ. Στους πίνακες του Μέρους Ε΄ αναγράφονται είτε μεμονωμένα πρόσθετα, είτε ομάδες προσθέτων. Οι τελευταίες περιγράφονται στους πίνακες του Μέρους Γ΄ και περιλαμβάνουν την Ομάδα Ι (πρόσθετα), Ομάδα ΙΙ (χρωστικές βάσει της αρχής quantum satis) και Ομάδα ΙΙΙ (χρωστικές με συνδυασμένο ανώτατο επιτρεπόμενο επίπεδο). Τα πρόσθετα της Ομάδας IV (πολυόλες) δεν επιτρέπονται στα αλκοολούχα ποτά. Εν όψει της έναρξης εφαρμογής του ενωσιακού καταλόγου προσθέτων σε ένα έτος περίπου από σήμερα, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο παρακάτω σημείο: • Όροι χρήσης και επίπεδα χρήσης των χρωστικών Ε104, Ε110 και Ε124: Οι χρωστικές Ε104 (Κίτρινο της κινολίνης), Ε110 (Κίτρινο Sunset FCF / Κιτρινοπορτοκαλί S) και Ε124 (Πονσώ 4R, ερυθρό της κοχενίλης Α) οι οποίες χρησιμοποιούνται συχνά κατά την παρασκευή αλκοολούχων ποτών (λικέρ) επανεκτιμήθηκαν ως προς την ασφάλειά τους από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), η οποία συνέστησε τη μείωση της αποδεκτής ημερήσιας πρόσληψης για κάθε μία από αυτές. Ως συν έπεια αυτού, η ΕΕ 4/6 προχώρησε στην τροποποίηση των όρων χρήσης των συγκεκριμένων χρωστικών (5 σχετ. και καν. (ΕΕ) 232/2012). Συγκεκριμένα, οι εν λόγω χρωστικές διαγράφονται από την Ομάδα ΙΙΙ του Μέρους Γ΄ του ενωσιακού καταλόγου, ενώ στο Μέρος Ε΄, στην κατηγορία 14.2.8 Αριθ- μός Ε προστίθενται οι ακόλουθες καταχωρήσεις: Ονομασία Ανώτατη πε- ριεκτικότητα (mg/l ή mg/kg ανάλογα με την περίπτωση) Υποσημειώσεις περιορισμοί/εξαιρέσεις Ε104 Κίτρινο της κινολίνης 180 (61) Μόνο αλκοολούχα ποτά με περιεκτικότητα σε αλκοόλ κάτω του 15% Ε110 Κίτρινο Sunset FCF / Κιτρινοπορτοκαλί S 100 (61) Μόνο αλκοολούχα ποτά με περιεκτικότητα σε αλκοόλ κάτω του 15% Ε124 Πονσώ 4R, ερυθρό της κοχενίλης Α 170 (61) Μόνο αλκοολούχα ποτά με περιεκτικότητα σε αλκοόλ κάτω του 15% (61): Η συνολική ποσότητα των Ε104, Ε110, Ε124 και των χρωστικών στην ομάδα ΙΙΙ δεν μπορεί να υπερβαίνει το ανώτατο επίπεδο που προβλέπεται για την ομάδα ΙΙΙ. Πρακτικά, η παραπάνω ρύθμιση θα απαγορεύει (από 1/6/2013) την προσθήκη των εν λόγω χρωστικών σε όλα τα αλκοολούχα ποτά της κατηγορίας 14.2.6, μεταξύ των οποίων και τα λικέρ Η παρούσα εγκύκλιος αποτελεί ένα μικρό οδηγό για τη σωστή εφαρμογή της νομοθεσίας σε ότι αφορά τους όρους χρήσης των προσθέτων στα αλκοολούχα ποτά. Επισημαίνεται ότι η νομοθεσία εξελίσσεται διαρκώς (ο κατάλογος των προσθέτων, πολύ πριν αρχίσει να εφαρμόζεται, έχει ήδη τροποποιηθεί τρεις φορές) και για κάθε νέα τροποποίηση θα ενημερώνεστε από τη Δ/νση Τροφίμων. Η Δ/νση Α.Α.Π.Ο.Ζ., όποτε κρίνει απαραίτητο θα στέλνει συμπληρωματικές στην παρούσα εγκύκλιο οδηγίες. , ενώ σε ότι αφορά τα ποτά της κατηγορίας 14.2.8, θα την επιτρέπει μόνο στα χαμηλόβαθμα (< 15% vol) με ανώτατες επιτρεπτές συγκεντρώσεις: αυτές που αναφέρονται στον ανωτέρω πίνακα, όταν προστίθενται μόνες τους, ή 200 mg/l συνολικά για δύο ή περισσότερες εκ των: Ε104, Ε110, Ε124 και χρωστικών της ομάδας ΙΙΙ. Για πρόσθετες πληροφορίες και διευκρινήσεις καθώς και οποιαδήποτε ασάφεια ή δυσκολία κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας περί προσθέτων στα αλκοολούχα ποτά, παρακαλούμε να απευθύνεστε στη Δ/νσή μας. Η παρούσα εγκύκλιος θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ΓΧΚ στη σελίδα http://www.gcsl.gr/index.asp-a_id=83 στην κατηγορία «ΝΕΑ». Από τους συνημμένους πίνακες υπάρχουν συνδέσεις με την επίσημη εφημερίδα της ΕΕ, από όπου μπορούν να ληφθούν οι σχετικοί κανονισμοί. Οι Χημικές Υπηρεσίες παρακαλούνται να προωθήσουν την παρούσα εγκύκλιο στις ποτοποιίες της χωρικής αρμοδιότητάς τους. Ο Προϊστάμενος της Δ/νσης Γεώργιος Σιαμαντάς Συνημμένα:
2. Πίνακας Διανομής
1. Πίνακες με την νομοθεσία της Ένωσης περί προσθέτων 5/6 Νομοθεσία της Ένωσης για τα πρόσθετα τροφίμων Κανονισμός Συνοπτικός τίτλος Τι αφορά Έναρξη εφαρμογής (ΕΚ) 1333/2008 Πρόσθετα Τροφίμων Κανόνες για τα πρόσθετα τροφίμων (κατάλογοι προσθέτων, όροι χρήσης, κανόνες επισήμανσης των προσθέτων που πωλούνται ως τέτοια) Εφαρμόζεται με εξαίρεση το παρ. ΙΙ που θα εφαρμοστεί από 1/6/2013 και το παρ. ΙΙΙ για το οποίο ισχύουν μεταβατικά μέτρα (ΕΕ) 231/2012 Θέσπιση προδιαγραφών για τα πρόσθετα τροφίμων που αναφέρονται στα παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 κριτήρια καθαρότητας (προδιαγραφές) όλων των προσθέτων 1/12/2012 (Τα κριτήρια καθαρότητας για τα Ε960 & Ε1205 εφαρμόζονται από 10/4/2012).